Omurganın her iki tarafında yer alan böbrekler atık ürünleri kandan uzaklaştırma görevi görür. Temizlenen kan vücuda geri aktarılırken atıklar idrar yoluyla vücuttan atılır. Kanın temizlenmesi sırasında mineral ve tuzlardan oluşan sert tortular böbrek taşı oluşumuna neden olur. Renal lithiasis veya nefrolitiyazis denilen böbrek taşları tek böbrekte oluşabileceği gibi her iki böbrekte de oluşabilir.
Böbrek taşı belirtileri nelerdir?
Böbrek taşı belirtisinin başında şiddetli ağrı gelmektedir. Ağrı böbrek bölgesinde, sırtta, kaburgaların altında, alt karın bölgesinde ve kasıklarda görülebilmektedir. İdrar yaparken ağrı ve sık idrar hissi yaşanabilir. Ağrı dalgalar halinde ve yoğunluğu değişen şekilde hissedilebilir. İdrar renginde ve kokusunda değişiklikler olabilir. Mide bulantısı ve kusma olabilir. Sürekli idrara çıkma hissi olabilir veya normalden daha fazla idrara çıkılabilir. İdrara çıkma sayısında artış olmasına rağmen idrar miktarında azalma görülebilir. İdrar sırasında yanma hissi oluşabilir. Böbrek taşı enfeksiyona neden olduysa idrar rengi bulanıklaşır ve koyulaşır. Ateş ve üşüme-titreme görülebilir.
Böbrek taşı idrar yollarını tıkayarak idrarın vücuttan atılmasında sıkıntılara yol açabilir. Böbrek taşının idrar yolunu tıkadığı kişilerde ilerleyen dönemde böbrek fonksiyonunu kaybeder ve çift taraflı ise böbrek yetmezliği gelişebilir.
Böbrek taşı oluşma sebepleri nelerdir?
Böbrek taşı oluşumuna birden fazla faktör neden olabilir. Bunlardan biri yetersiz sıvı alımıdır. Gün içinde yeteri oranda su içilmemesi idrarla atılan taş oluşumuna neden olan maddelerin yoğunluğunu artırarak böbrek taşı oluşumuna neden olabilir. Sıcak iklimlerde yaşayanlar ve çok fazla terleyenler de risk altındadır.
Erkeklerde kadınlara oranla daha fazla böbrek taşı oluştuğu bilinmektedir. Ailede böbrek taşı geçmişi olması yani genetik unsunlar böbrek taşı oluşumuna yol açabilir. Daha önce böbrek taşı oluşan kişilerin tekrar böbrek taşı oluşturma ihtimali daha yüksektir. Özellikle 25 yaşından önce böbrek taşı oluşan kişilerde tekrarlayan böbrek taşları görülebilmektedir.
Beslenme böbrek taşı oluşumunda etkili olabilir
Protein, sodyum veya şeker açısından yüksek bir beslenme düzeni böbrek taşına zemin hazırlayabilir. Yüksek protein düşük lif oranı içeren şekilde beslenmekten kaçınmak gerekmektedir. Özellikle yiyeceklerin çok fazla tuzlu tüketilmesi böbreklerden atılan kalsiyum miktarını artırır ve böbrek taşı riskini önemli ölçüde artırır.
Sindirim sistemi ameliyatı geçiren kişilerde risk oranı artabilmektedir. Kilolu ve obez kişilerde böbrek taşı oluşabilir. Polikistik böbrek ya da başka bir kistik böbrek hastalığı olan kişilerde böbrek taşı oluşma oranı daha fazladır. Tek böbrekli olmak böbrek taşı oluşma riskini artırabilmektedir.
İdrarda sistin, oksalat, ürik asit veya kalsiyum oranlarının artmasına neden olan rahatsızlıklar böbrek taşı oluşumu riskini artırır. Sıvı birikimini azaltmak için kullanılan ilaçlar, kalsiyum bazlı antasitler, bazı antibiyotikler ve ilaçlar böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlayabilir.
Çok sık idrar yolu enfeksiyonu geçirmek, Crohn hastalığı, renal tübüler asidoz, hiperparatiroidizm, medüller sünger böbrek ve Dent hastalığı gibi rahatsızlıklar böbrek taşı oluşumu riskini artırır.
Uzun süre D vitamini ve kalsiyum takviyesi kullanmak böbrek taşlarının oluşumuna katkıda bulunabilmektedir.
Böbrek taşı nasıl teşhis edilir?
Böbrek taşının teşhisinde üroloji doktorunun detaylı muayenesi önemlidir. Böbrek taşının belirtileri üroloji doktoru için çoğu durumda yeterli olabilmektedir. Bununla birlikte böbrek taşı teşhisi için çeşitli tetkikler yapılmaktadır.
Böbreklerin doğru çalışıp çalışmadığının kontrolünü sağlamak için kan testi yapılabilir. Özellikle kandaki ürik asit ve kalsiyum gibi böbrek taşı oluşumunda etkili olabilecek maddelerin oranları incelenir.
İdrar toplama testiyle idrarda taş oluşumuna neden olabilecek veya engelleyecek maddeler belirlenebilir. Görüntüleme yöntemleri ile böbrek taşlarına teşhis konulabilir. Böbrek taşlarının görüntüleme yöntemleri ile teşhisinde farklı yöntemler kullanılabilir. Bilgisayarlı tomografi ile böbrek ve çevre organlarda farklı bir rahatsızlık olup olmadığı da belirlenebilir.
Böbrek taşı analizi ile daha önce idrar yoluyla atılan bir taşın üroloji doktoruna götürülmesiyle taşın iç yapısının hangi maddelerden oluştuğu test edilebilir.
Lazerle böbrek taşı nasıl tedavi edilir?
Böbrek taşı tedavisi taşın bulunduğu bölge, büyüklüğü ve tipine göre farklılık gösterir. Böbrek taşlarının birçoğu özellikle 4 mm’den daha küçük olanlar idrar yoluyla kendi kendine vücuttan atılabilirler. Ancak küçük böbrek taşları da şiddetli ağrılara neden olabilmektedir. İdrar yollarından geçemeyecek kadar büyük olan taşlar için farklı tedavi yöntemleri uygulanmaktadır.
Üreteroskopi; böbrek içindeki taşları kıvrılabilir ve ince aletler kullanarak lazer yardımıyla taş kırma yöntemidir. Kıvrılabilir cihazla idrar yolu uç kısmında direkt girilir, üretra, mesane ve üreter geçilerek böbreğe ulaşılır. Taşın boyutu ve bulunduğu bölgeye göre taş bütün olarak çıkartılabilir.
Çıkartılamayacak kadar büyük olan taşlar bulunduğu yerde holmium lazer kullanılarak küçük parçalara ayrılarak idrar yoluyla atılması sağlanır. Böbrek içi lazerle taş kırma işlemi genel anestezi altında gerçekleştirilir.
Herhangi bir ameliyat kesisi yapılmadan işlemin idrar kanalından girilerek yapılması en büyük avantajları arasındadır. Bu sayede hastalar daha kısa sürede ev ve sosyal yaşamlarına dönebilmektedir.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.