Prof. Dr. Uğur Atikol gelişmiş ülkelerin arzı artırarak maliyetleri artırmak yerine Kıb-Tek’in yaptığı gibi arzı kontrol ederek maliyetleri düşürdüğünü söyleyerek bu gelişmeyi olumlu karşıladığını söyledi. Atikol ayrıca üretimin petrole, petrolün ise dolara endeksli olduğunu belirterek son zamanlarda hem petrol fiyatlarının hem de doların değer kazandığını belirtti. Petrol ve döviz fiyatları göz önüne alındığında TL bazında fiyatların artmasının normal olduğunu da belirten Atikol 3 zamanlı tarifenin doğru kullanılması durumunda vatandaşların zamlardan etkilenmeyeceğini, Kıb-Tek’in de maliyetleri düşüreceği için sistemin herkes için kazançlı olduğunu da belirtti.
İşte, DAÜ Enerji Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Uğur Atikol’un açıklamaları:
Kıb-Tek’in uygulamaya koyduğu 3 zamanlı kontrol sizde tarifesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
3 zamanlı olarak değerlendirmeyeli çoklu tarife olarak değerlendirelim dünyanın bir cok yerinde 2 zamanlı 5 zamanlı olarak da değişkenlik göstermektedir. Çoklu tarife dünyanın birçok yerinde uygulanmakta ama burada zam ile birlikte sunulması kafaların karışmasına neden oldu tabi zam konusunda bir şey söyleyemem çünkü elimde zam ile ilgili veriler mevcut değil bir şeyler söylemem yanlış olacaktır.
İnsanlarımız çok alıştı bilgi veya veri olamadan konuşmaya. Tabi şu an piyasaların böyle olmasından dolayı hayatımızın her noktasında zamların gelebileceğinde bilmeliyiz. Demiyorumki Kıb-Tek zam yapmakta haklıdır ya da haksızdır demiyorum çünkü dediğim gibi elimde bu yönde veri bulunmamaktadır.
Tabi Kurum üretim maliyetinin altında satarak zarar edersebatar. Batarsa daha büyük sorunlar ortaya çıkacaktır. Size başka bir örnek vereyim geçenlerde seyrüsefer yenilemeye gittim bir baktım 3.590 TL olduğunu öğrendim sorduğumda zam geldiğini söylediler kimse bunlara tepki koymuyorlar çünkü seyrüsefer ile döviz ile bir alım yok tabi seyrüseferler neden alınır yol kaldırım yapılsın diye buna tepki koyulmalı.
Elektriğin fiyatı arttı diye tepki koymak yanlış!
Elektriğin fiyatı arttı diye tepki koymak yanlış çünkü yakıt fiyatları varel başına artmış durumda artı döviz yükselmiş zam olması doğaldır ama yinede belirmek isterim bu zam konusu bir başka araştırılma konusudur elimde veri bulunmamakta.
Çok zamanlı tarifeyi destekliyorum
3 zamanlı tarifeye gelecek olursak stratejik bir hata yaptılar 3 zamanlı kontrol sizde tarifesine zammıda yedirerek sunulması bir hataydı önce zammı yapıp sonra vatandaşlara halka böyle bir alternatif sunulması daha doğru olurdu ve bu denli insanların kafası karışmamış olacaktı ve bu kadar tepkiler olmayacaktı. Bu tarz çoklu zaman tarifelerini destekliyorum güzel bir uygulama bu tarz uygulamada vatandaşlarımız elektriği doğru kullanarak tasarruf yapabilir.Uygulamaya uyamayan aboneler tabi ki çıkabilir illada bu çok zamanlı tarifede kalacaklar diye bir zorlama yoktur. Ama dediğim gibi hem çok zamanlı tarife hem zam karmaşıklığı olunca vatandaşların aklı bulandı bu kezde laf kalabalığıyla zammıda yedirmeye çalışıyorlar demeye başladı vatandaşlarımızın kafaları karıştı.
Kuzey Kıbrıs vatandaşlarımız Kıb-Tek’in uygulamaya koyduğu 3 zamanlı kontrol sizde tarifesine zemin olarak hazır mıydık?
Aslında söyle bir talep tepki yönetimi diye bir şey var. Bu uygulama tüketicinin kendisine göre doğru zamanda elektrik tükete bilmesini sağlar. Tabi insanlarımız bu konuda uzman değil kurum olarak böyle bir ekip oluşturup talep tepki yönetimi altında tüketicinin tepkisine göre doğru bir tüketim stratejisi belirleyerek tüketicinin anlayacağı bir uygulama yapılmalıdır. Çünkü 3 zamanlı kontrol sizde tarifesinde benim bile kafam karışıyor hangi saatti diye ben eşime anlatıyorum eşim kafası karışıyor anlamıyor. Bu durumda kurum talep tepki yönetimi kurarak tüketici ile sözleşme yaparak birçok programlama yapılabilir.Aynı zamanda dijital saatler ile birçok programlama yapılabilir kurumun yazılımcısı programcısı tüketime yönelik program hazırlayabilirler. Mesela su ısıtıcısı belirli programlar yazılarak su ısıtıcısının elektriğin en uygun zamanda çalışmasını sağlana bilir. Tabi birçok elektronik cihazlarda zamanlayıcı mevcut klima gibi çamaşır makinası gibi bunlar manuel olarak yapılan bir uygulamalardır burada vurgulamak istediğim kurumun yazılımcılarının yapması gereken bir çok otomatik zamanlayıcı olmasıdır su ısıtıcısında verdiğim örnek gibi.
Tabi vatandaşlarımızın bilinçlendirilmesi de yapılmalıdır.Mesela yine su ısıtıcısından örnek vereceğim çünkü su ısıtıcısı 3000 w harcamakta en çokelektrik tüketimi yapılan bir elektronik cihazdır vatandaşlarımız su ısıtıcısını yoğun olamayan saatlerde çalıştırıyor olmaları hem kendi ekonomileri için hem de kurumun daha fazla elektrik üretimi için harcadığı maliyeti düşürmek amacıyla çok dikkatli önemlidir. Birde bu kanıtlanmış deneyleri yapılmış bir durumdur soğuk su ısıtıldığında uzun zaman sıcak kaldığı kanıtlanmıştır.
3 zamanlı kontrol sizde tarifesi kurumu mu yoksa tüketiciyi mi göz önüne alınarak uygulamaya sokuldu?
Bu uygulama hem tüketiciyi göz önüne alınarak hem de kurumu göz önüne alınarak yapılmış bir uygulamadır. Şöyleki pik saatlerinde tüketicinin ihtiyacını karşılaya bilmek için kurum ekstra 2 adet jeneratör alması gerek buda 40 milyon Euro demek dolayısıyla su anki zammın çok daha fazlası ile tüketiciye yansıması demek kurum bunu yapmamak için bu uygulamayı devreye soktu. Tabi jeneratör almakla bitmiyor bakımı onarımı filtrelemesi yakıtı birbu kadar daha bütçe gerektirir kurum batmaması içinde maliyetinin altında satamayacağına göre şu an var olan zammın çok daha mislisini vatandaşlarımız karşı karşıya kalacaktı. 3 zamanlı kontrol sizde tarifesi kurumu koruduğu gibi tüketiciyi de korumakta.
Vatandaşlarımızın 3 zamanlı kontrol sizde tarifesine verdiği tepkiler birçoğu kısıtlanıyoruz ne zaman ne yapacağımıza da kurum karar vermeye başladı denmekte bu tepkini önüne nasıl geçilebilirdi?
Daha önce değdim gibi talep tepki yönetimi ile aileler kendi tüketimine göre bir uygulamaya konsaydı vatandaşlar diye bilecekti kendi talebimiz bu yöndeydi ve bu yönde uygulamaya tabiyim derdi.
Bu talep tepki yönetimi 1980lerden beri ABD’de uygulanan daha sonra tüm gelişmiş ülkelere yayılan bir uygulamadır. Bu talep tepki yönetimini kurum teşviki ile gerçekleşmelidir kurum ise bu uygulamayı pik saatlere göre yapmalıdır. Bu pik saatlerin diğer saatlere yayılması gereklidir bu yöntem sadece bir tanesibirçok yöntem daha var.
3 zamanlı kontrol sizde tarifesinin saatleri biraz daha esnetilmelimi yoksa teşviklerle tüketiciyi yoğun olmayan saatleremi kaydırılmalıdır?
Talep tepki yönetimi ile kurum ile tüketici arasında teşvik usulü sözleşmeler yapılarak pik saatleri diğer saatlere kaydırma yapıla bilir masala tüketiciye evini mantolama yada camlarını çift cam yaptır faturasını getir şu kadar yüzdesini ödemesini yapacağım diye bilir yada daha önce dediğim gibi pik saatlerde çok kullanılan elektronik cihazların yoğun olmayan saatlerde kullanılması yönünde sözleşme yaparak ve o cihazlara kurumun hazırladığı yazılımlarla yoğun olmayan saatlerde çalıştırabileceği bir cihaz takılarak yapılabilir.
Şimdi ben kurum bu teşvikleri versin diyorum kurum bana diyebilir bütçemiz yok ama bunları yapmazlarsa santral almak durumunda kalacaklar. Santral çok pahalı pahalı olması ilede bitmiyor bakımı, onarımı, yakıtı, masraflar katlandıkça katlanıyor yakında filtrede isteyecekler filtresantralin 1/3 kadar bir fiyat dolayısı ilede kurum maliyetinin altında satmamak için tüm maliyeti vatandaşın sırtına yüklemiş olacak.
Dünyada örnekleri var mı nasıl bir uygulamaya tabi tutuluyor?
Dünyada birçok örneği mevcut bizde olduğu gibi olanda var 2 zaman ayrılmış olanda vardır 5 li zaman dilimine ayrılmış çoklu zaman tarifeleri mevcuttur.
ABD’de enerjiyi kullanma zamanı tarifesi vardır ve bu tarz bir çok Avrupa ülkelerinde de mevcuttur ama net isimleri ve işleyişleri hakkında bilgim yok yanlış bilgide vermek istemem araştırılmalıdır.
3 zamanlı kontrol sizde tarifesi ile ne hedeflenmektedir?
Çok zamanlı tarife ile pik saatlerde elektrik üretimini en aza indirgenerek daha az maliyet tüketiciye yansıtmaktır dediğim gibi hem kurumun karına hem de tüketicinin yani vatandaşlarımızın karına olan bir uygulamadır.
Dünyada bu tarz uygulamaların örneklerin sonuçları hakkında veri bilgisi varımdır?
Dünyanı bir çok yerinde bu tip ve benzeri uygulamalar çok önemli sonuçlar vermiştir. İnsanları elektriği ucuza alabilmesi sağlanırken aynı zamanda elektriği üreten şirketlerin maliyetlerinin düşmesi sağlanmıştır. Bu maliyet düşüşleri ise tekrar indirim olarak vatandaşlara yansımıştır.
Toparlayacak olursak uygulama hem kurumu kem tüketiciyi korumakta dünyanın birçok gelişmiş ülkesinde mevcut. Ancak halk tüketim konusunda bilinçlendirilmeli vatandaşlarımız bu konuda uzman falan değil kurum tarafında böyle bir ekip oluşturulmalı ve tüketici yönlendirmeli, bilgi vermelidir aynı zamanda bu ekipler belirli zaman aralığında bilgilendirici seminer ya da TV programları yapmalıdır. Aynı zamanda gelişmiş ülkelerde talep tepki yönetimi de mevcut (tüketicinin kullanımına göre uygulanan yöntem)
Bu tarz tarifelerin yanı sıra coğrafi koşullar göz önüne alınarak güneş enerjisinde en iyi şekilde faydalanıp enterkonnekte ile havuz sistemi olmalıdır.
Elektrik enerjisi maliyetlerini düşürmek için Kıbrıs’ta hangi model üretim gerçekleştirilmelidir?
Maliyeti düşüre bilmemiz için yenilenebilen enerjiler tercih edilmelidir örneğin güneş enerjisi
Enterkonnekte sitemi ile bir havuz sistemi ile konutlarda ya da bu iş üzerine çalışma yapan kurumlardan elektriği alım garantisi ile havuza aktararak daha tüketiciye sunulmalıdır. Örneğin konut havuza güneşin olduğu saatlerde havuza ne kadar aktarım yaptı güneşin olmadığı saatlerde ne kadar havuzdan elektrik çekti bunlar karşılaştırılarak mahsuplaşma olabilir farkını ödeme tarzında buda daha az santral demek ve daha az maliyet demektir. Güneş enerjisini çok fazla kullanarak elektrik üreterek havuz sistemine aktarılmalıdır Güney Kıbrıs bunu yapmakta. birde yanı başımızda Türkiye’yeenterkonnekte ile bağlanarak güneşli saatlerde elektrik enerjisini aktarıp daha sonra güneş olmayan saatlerde enerjiyi çeke biliriz biz bunu konutlar ile yapabilirken Türkiye’yeelektrik satabiliriz güneşin olmadığı saatlerde de satın alma yapılabilir.
Yada depolama yapacaksın ki bu sistem çok daha maliyetli imkansız denecek kadar maliyetli pahalıdır.
Son zamanlarda solar güneş enerjisi panellerine yönelim başladı bu durum kurumu yâda diğer tüketicileri etkiler mi?
Güneş enerjisi kullanıyor olmamız güzel birsey ama insanlarımıza güneş enerjisini öcü olarak gösterilmekte güneş enerji panellerinde sorun yaşandığında negibi çözümler üretilmeli gibi korkuları vardır. Diğer bir korkuları çok fazla enerji üretirsek ne yapabiliriz yani ürettiğin enerji tükettiğin enerjiden fazla ise sistem kapanır bukez sürekli sistemi tekrar tekrar açmak gereklidir. Dolayısı ilede şebekenin güçlenmesi gerek buda bize enterkonnektenin önemini gösteriyor fazla ürettiğin enerjiyi bir havuza aktarabilmelisin sistemin kapanmaması için.
Şu an güneş enerjisine bir sınırlama yapıldı neden üretimi düşürelim kienterkonnekte olsaydı havuza aktararak güneşten olabildiğince faydalanabilirdik.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.