Birgün Gazetesi'nden İbrahim Varlı'nın haberi:
Enerji savaşları var gücüyle devam ediyor. Zengin enerji havzalarına sahip Ortadoğu, Orta Asya ve Latin Amerika gibi bölgelerdeki birçok sorunun temelinde de bu enerji kavgası yatıyor. ABD, Rusya, Çin, Almanya, İngiltere, Fransa, Avrupa Birliği, İran, İsrail, Körfez Arap Ülkeleri’nin paylaşım kavgasına, enerji nakil hatları üzerinde yer alması sebebiyle Türkiye de dâhil olmuş durumda. Suriye ve Ukrayna’daki savaşlardan Katar ve İran krizlerine hâlihazırda devam eden meselenin arka planında da küresel ve bölgesel aktörlerin bu hâkimiyet kavgası yer alıyor.
Üç gün süren İstanbul’daki 22. Dünya Petrol Kongresi tam da bu enerji krizlerinin üzerine denk geldi. Petrol ve enerji karteli Exxon Mobil’in eski CEO’su ABD Dışişleri Bakanı Tillerson ile Rusya Enerji Bakanı Alexander Novak, İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz başta olmak üzere birçok ülke temsilcisinin katıldığı zirve kıyasıya bir enerji pazarlığına sahne oldu.
İsrail gazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya
İsrail Enerji bakanı Yuval Steinitz, Enerji Bakanı berat Bakan Albayrak ile iki ülke arasındaki doğalgaz boru hattının inşa sürecini görüştüklerini belirterek, “Yılsonundan önce boru hattının inşa edilmesini sağlayacak anlaşmayı tamamlamaya karar verdik” dedi. Bölgede enerji ile ilgili gelişmelerin hızlı bir şekilde değiştiğini bildiren Steinitz, Batı Avrupa’nın doğalgaz ihtiyacını Rusya ve Kuzey Denizi’ndeki kaynaklardan karşıladığını, ancak Kuzey Denizi’ndeki kaynakların tükenme aşamasına geldiğini belirterek, Doğu Akdeniz’deki keşiflerin öneminin arttığına dikkati çekti.
Steinitz, “Avrupa, Doğu Akdeniz’den doğalgaz alacak ve bu bölge güvenilir bir kaynak haline gelecek. İki önemli boru hattı projesiyle ilgili yoğun görüşmeler yürütüyoruz. Bunlardan biri Türkiye. Hem Türkiye’nin iç tüketimi hem de Avrupa’ya doğalgaz iletim için İsrail’den Türkiye’ye uzanan bir boru hattı döşemek istiyoruz. Diğeri ise Güney Kıbrıs ve Yunanistan bağlantısıyla İtalya’ya uzanacak olan boru hattı” dedi. Anlaşmayla Türkiye’ye yıllık 10 milyar metreküp İsrail gazı akışı bekleniyor.
Fransız Total ve İtalyan ENI Akdeniz’de sondaja başladı
İstanbul’daki zirve devam ederken Fransız Total ve İtalyan ENI enerji şirketlerinin doğalgaz arama gemisi West Capella’nın dün Kıbrıs açıklarında başlayacağı sondaj faaliyeti için harekete geçti. Güney Kıbrıs’tan yapılan açıklamaya göre, “Onesiphoros 1” adlı kuyunun yaklaşık 75 günde tamamlanması bekleniyor.
Doğu Akdeniz’deki sondaja Ankara tepkili. Güney Kıbrıs, bölgedeki doğalgaz rezervlerinin kendisine ait olduğunu iddia ederken, Türkiye kaynakların Ada’daki tüm taraflara ait olduğu görüşünde. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Bu tek taraflı adımlara karşı bizim de atacağımız adımlar olacaktır” dedi. Erdoğan da Petrol Kongresi’nde yaptığı konuşmada, “Uluslararası hukukun gereği hidrokarbon kaynaklarının Ada’daki tüm taraflara ait olması gerekiyor. Herkesten beklentimiz, bölgede yeni gerginliklere yol açacak adımlardan kaçınmalarıdır” dedi. Türk Silahlı Kuvvetleri Gökçeada fırkateyninin Güney Kıbrıs’ın sondaj gemisini izlemeye aldığını duyurdu.
Türkiye’de önemli petrol ve doğalgaz boru hatları
Türkiye dünya petrol ve doğal gaz rezervlerinin dörtte üçüne sahip bölge ülkeleriyle, Avrupa’daki tüketici pazarları arasında jeo stratejik bir konuma sahip. Bu ayrıcalıklı doğal köprü konumu, Türkiye’ye enerji güvenliği bağlamında fırsatlar sağlarken enerji kavgalarının da merkezine yerleştiriyor. Gerek Doğu-Batı, gerek Kuzey-Güney Enerji Koridorları üzerindeki konumu nedeniyle dikkatlerin çevrildiği Türkiye bu stratejik konumunu fırsata çevirme gayretkeşliğinde. Bu coğrafi konumu nedeniyle, Türkiye üzerinden mevcut hatların yanında birçok petrol ve doğal gaz boru hatlarının geçmesi planlanıyor.
Petrol boru hatları
1) Kerkük-Yumurtalık Ham Petrol Boru Hattı (Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı)
1973’te Ankara ile Bağdat arasında imzalanan Ham Petrol Boru Hattı Anlaşması çerçevesinde Irak’ın Kerkük ve diğer üretim sahalarında üretilen ham petrolün Ceyhan (Yumurtalık) Deniz Terminaline ulaştırılması amacıyla inşa edildi. 986 km uzunluğundaki hattan ilk sevkiyat Mayıs 1977’de gerçekleştirildi. Sonrasındaki ikinci hat ile yıllık taşıma kapasitesi 70,9 milyon tona yükseltildi. 19 Eylül 2010’da anlaşma 15 yıllığına daha uzatıldı.
2) Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı (BTC)
BTC ile başta Azeri petrolü olmak üzere, Hazar Bölgesi’nde üretilecek petrolün Gürcistan üzerinden Ceyhan’a taşınması ve buradan da tankerlerle dünya pazarlarına ulaştırılması amaçlanıyor. Boru hattı, 1.076 km’si Türkiye kesimi olmak üzere toplam 1.769 km uzunluğunda. Bakü ve Tiflis üzerinden Ceyhan Terminaline ulaşan boru hattının kapasitesi yıllık 50 milyon tondur (günlük 1 milyon varil). BTC’den Ceyhan’a 28 Mayıs 2006’da sevk edilen ilk petrol, Ceyhan Limanı’nda tankerlere 4 Haziran 2006’da yüklendi. BTC’nin resmi açılış töreni 13 Temmuz 2006’da Ceyhan’da gerçekleştirildi.
Doğalgaz boru hatları
1) Bakü-Tiflis-Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı (BTE)
BTE, Azerbaycan’ın Hazar Denizi’nde bulunan Şah Deniz sahasından üretilen gazı Türkiye’ye taşıyan, 690 km uzunluğundaki bir boru hattı. Şah Deniz sahasından gaz teminine ilişkin yapılan müzakereler sonucunda 12 Mart 2001 tarihinde, yıllık 6,6 milyar metreküp Azerbaycan doğal gazının Türkiye’ye sevkine ilişkin Türkiye ile Azerbaycan arasında Anlaşma imzalandı. Boru hattı, Temmuz 2007’den bu yana faaliyette. BTE’den elde edilen gazın bir bölümü 18 Kasım 2007’de işlerlik kazanan Türkiye-Yunanistan doğal gaz boru hattı vasıtasıyla Yunanistan’a iletilmeye başlandı.
2) Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Enterkonektörü (ITG)
Avrupa Birliği INOGATE Programı kapsamında geliştirilen Güney Avrupa Doğal Gaz Ringi’nin (kısa adıyla Güney Gaz Koridoru) ilk aşaması olarak Türkiye ve Yunanistan doğal gaz şebekelerinin enterkoneksiyonunu içeren Türkiye’den Yunanistan’a doğal gaz sevkine ilişkin Anlaşma Şubat 2003’te imzalandı, Kasım 2007’de açıldı. Azeri gazı ilk kez alternatif bir güzergâh üzerinden Avrupa’ya ihraç edildi. 209 km’lik bölümü Türkiye sınırlarından geçen hattın toplam uzunluğu yaklaşık 300 km. Hattan, 2008’den bu yana Yunanistan’a Azerbaycan Şah Deniz Faz 1 kapsamında aldığımız doğal gazın bir bölümü ihraç ediliyor.
3) Batı Hattı (Rusya – Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı)
Moskova ile Eylül 1984’te imzalandı. 845 km uzunluğundaki hat ile Rusya’dan gelen gaz Ukrayna, Romanya ve Bulgaristan’dan geçerek Türkiye’ye ulaşıyor. Hattın kapasitesi 14 bcm’ye yükseltildi.
4) Mavi Akım Boru Hattı
Rusya ile bugüne kadar gerçekleştirilen enerji alanındaki en büyük proje olan Mavi Akım projesinin temeli Aralık 1997’de imzalandı.
Mavi Akım’dan doğal gaz alımı 2003 Şubat ayında başladı, Kasım 2005’te resmi açılış töreni yapıldı. Toplam 1.213 kilometre uzunluğundaki Mavi Akım boru hattının 396 kilometresi, Karadeniz’in altından geçiyor. Rusya’dan Türkiye’ye doğrudan gaz sevkiyatına imkân sağlıyor.
5) İran – Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı
Ağustos 1996’da imzalandı. Bu anlaşmaya göre; doğal gaz alımı 3 bcm/yıl ile başlayıp, yıllar itibarıyla artarak 10 bcm/yıl’a ulaşacak.
6) Türk Akımı
Rus gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacak stratejik önemdeki Türk Akımı’nda imzalar 2016’ta atıldı. Doğalgaz hattı, Rus gazını Karadeniz’in altından geçirerek Türkiye üzerinden Yunanistan ve Avrupa’ya taşımayı öngörüyor. Her biri 15 milyar 750 milyon metreküp kapasiteli 4 hattan oluşacak Türk Akım’ının 910 kilometresi Karadeniz’in altından geçecek.
Doğalgaz boru hattı projeleri
1) Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) Projesi
Hazar havzasının yanısıra Ortadoğu doğal gaz kaynaklarını alternatif güzergahlardan Avrupa’ya sevketmesi öngörülen Güney Gaz Koridoru’nun belkemiğini teşkil eden TANAP ile başta Azeri doğal gazı olmak üzere Hazar gazı ilk kez alternatif bir güzergah üzerinden ve büyük miktarlarda Batı pazarlarına taşınmış olacak. Temel Atma Töreni 17 Mart 2015’te gerçekleştirildi. Proje çerçevesinde gazın 2018 yılı ortasında Türkiye’ye, 2020 yılında da Avrupa’ya ulaşması bekleniyor. Dünyanın en büyük doğal gaz sahalarından birisi olan Şah Deniz sahasının hâlihazırdaki hissedarları ve payları şu şekilde: BP (İngiltere) %28,8, Türkiye Petrolleri (TP) %19, SOCAR (Azerbaycan) %16,7, Petronas (Malezya) %15,5 Lukoil (RF) %10 ve NICO (İran) %10.
2) Türkiye – Bulgaristan Enterkonektörü (ITB)
Bulgaristan’ın tek doğal gaz tedarikçisi Bulgargaz, Şahdeniz Konsorsiyumu ile 2013 Eylül ayında gaz alımına yönelik 25 yıllık sözleşme imzaladı. Anlaşmaya göre, yıllık 1 bcm’lik alımın 2019 yılından itibaren gerçekleşmesi öngörülüyor. AB üyesi ülkeler tarafından “Connecting Europe Facility (CEF)” fonu kapsamında desteklenen projeler arasında ITB de yer alıyor.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.