1) Yüksek Seçim Kurulu, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimini neden iptal etti?
YSK, AKP’nin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin iptali istemiyle yaptığı başvuruyu 7’ye karşı 4 oyla kabul etti. YSK Başkanı Sadi Güven ve 3 üye, iptal isteminin reddi yönünde oy kullandı, ancak azınlıkta kaldı. Yedi üye, sandık kurullarının oluşumunun usulsüz olduğu ve seçimin sonucunu etkilediği, sayım cetvellerinde hatalar olduğu gerekçesiyle iptal yönünde oy kullandı.
2) AKP, hangi itirazlarda bulunmuştu?
AKP’nin üç valiz belge eşliğindeki 44 sayfalık olağanüstü itiraz dilekçesinde, “5 binden fazla döküm cetvelinde mühür, 694 tanesinde imza, 214 tanesinde ise hiçbir yazı bulunmadığı, hükümlü, kısıtlı, ölü 19 bin 350 kişiye oy kullandırıldığı, kısıtlı seçmenler ve 5 bin 287 hükümlünün seçmen listesinde isimlerinin bulunduğu, 300 binden fazla usulsüz oy olduğu, 62 bin sandık başkanı ve memur üyenin yaklaşık 19 bininin kamu görevlisi olmadığı” iddiaları yer alıyordu. AKP, KHK ile kamu hizmetinden çıkarılan seçmenlerin oy kullanma hakkının bulunmadığını da öne sürmüştü. YSK, sandık kurullarının oluşumu ile ilgili iddia dışında diğer itirazları reddetti.
3) Sandık kurullarının oluşumu ile ilgili itiraz hangi gerekçelere dayanıyordu?
AKP, sandık kurulları ile ilgili itirazını çok sayıda nedene dayandırdı. AKP, 62 bin sandık kurulu başkanından 19 bininin kamu görevlisi olmadığını öne sürdü. Mülki idarenin İstanbul’daki 134 bin 351 kamu görevlisinin ismini ilçelere bildirdiğini belirten AKP, 62 bin 560 sandık görevlisinin tamamının bu isimler arasından atanması zorunluluğu bulunduğunu savundu. 19 bin 742 kişinin kanuna aykırı biçimde bu listelerin dışından atandığını, bunun da seçimi sakatladığını öne sürdü. Kamu görevlisi yerine 298 Sayılı Kanun’un 31. maddesine göre bankalardan isim istendiğini belirten AKP, bu kanun maddesinin 2017’de kaldırıldığını, olmayan bir maddeye göre işlem yapılmasıyla tam kanunsuzluk halinin doğduğunu iddia etti. AKP iddiaları arasında, “FETÖ’nün sandık kurullarında görev aldığı, savcılıkların bu konuda soruşturma yürüttüğü, bazı sandık kurulu başkanlarının kısıtlıların yerine oy kullandığı” da yer aldı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın, YSK’nın incelemesi sürerken başlattığı soruşturmada 43 kişinin FETÖ irtibatını tespit ettiği Anadolu Ajansı tarafından haberleştirilmişti. AKP, bu iddiayı da YSK gündemine taşıdı. AKP, ayrıca sandık kurulu başkanlarının isim listesinin seçim öncesi usulsüz biçimde CHP’ye verildiğini de iddia etti.
4) YSK, sandık kurulları konusunda daha önce benzer kararlar verdi mi?
YSK’nın önceki kararları, aksi yöndeydi. YSK, 2018 seçiminden önce Samsun Atakum İlçe Seçim Kurulu’nun görüş sorması üzerine, sandık kurullarının öncelikle o yerleşim yerindeki kamu görevlilerinden oluşması gerektiği, sayı yetersiz kalırsa, o ilçedeki diğer kamu görevlilerinden yararlanılması, bu sayı da yetersiz olursa seçim çevresinde görev yapan kamu görevlilerinden oluşturulması gerektiği’ kararını bildirdi. YSK, Erzurum Pasinler’le ilgili bir başka kararında ise sandık kurullarında kamu görevlisi sayısının yetersiz olması durumunda il ve ilçe seçim kurullarının uygun bulduğu isimlere bu görevi verebileceğini iletti. YSK, usulsüz üye atanması durumunda ise bu kişilerin seçim sonuçlarına nasıl etki ettiklerinin somut olarak belirlenmesi gerektiğini bildirdi. YSK, 31 Mart seçiminden sonra da İYİ Parti’nin Bursa Mustafakemalpaşa’da 1009, 1082, 1086, 1093 ve 1182 numaralı sandıklarda görevli olan sandık kurulu başkanlarının aynı zamanda Mustafakemalpaşa belediyesinde görevli olduğu gerekçesiyle yaptığı itiraz başvurusunu reddetmişti. Kararda, “Kurulumuz tarafından yapılan değerlendirme neticesinde; Sandık kurullarının teşkiline ilişkin itirazların Yüksek Seçim Kurulunun 13/12/2018 tarih ve 2018/1105 sayılı kararı ile kabul edilen Seçim Takvimine göre 2 Mart 2019 tarihinde kesin olarak karara bağlanması nedeniyle tam kanunsuzluk iddiasına ilişkin talebin reddine karar verilmiştir” denilmişti. YSK’nın, bu nedenle İstanbul için de “süresinde itiraz edilmedi” kararı vermesi bekleniyordu.
5) YSK’nın bu kararına karşı Millet İttifakı’nın itiraz hakkı var mı?
Hayır. Anayasa uyarınca YSK’nın kararları kesin nitelikte.
6) Yenileme seçimi ne zaman yapılacak?
YSK’nın iptal ettiği seçimlerin 60 günlük aranın ardından ilk pazar günü yapılması gerekiyor. YSK’nın bu süreyi kısaltma hakkı bulunuyor. YSK, İstanbul için süreyi daha kısa tuttu ve 23 Haziran’ı “tekrar seçim” tarihi olarak belirledi.
7) Tekrar edilecek seçimde aynı adaylar mı yarışacak?
Ölüm ya da adaylıktan istifa söz konusu olmazsa İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminde yine aynı isimler yarışacak. YSK, yeni bir aday belirleme süresi tanımayacak. Adaylıktan istifa halinde ise o partiye yeni bir aday belirleme hakkı tanınabilecek.
8) AKP’nin önde olduğu ilçe belediye başkanlıkları ve Belediye Meclisi seçimleri de yenilenecek mi?
Hayır. YSK, sadece İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimini iptal etti. İlçe belediye başkanlıkları ya da belediye meclisi seçimi konusunda bir iptal kararı verilmedi. YSK, ilçelerden sadece Maltepe ve Büyükçekmece için yapılan iptal istemlerini karara bağlayacak. Bu kararın yarın (7 Mayıs 2019 Salı) açıklanması bekleniyor. Olası bir iptal halinde sadece bu ilçelerle sınırlı olarak ilçe belediye başkanlığı seçimi yinelenecek. Bu nedenle seçmen diğer ilçelerde sadece İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı için oy kullanacak ve zarfa tek pusula koyarak oyunu verecek.
9) CHP’li Ekrem İmamoğlu’nun mazbatası ne olacak?
YSK, iptal kararıyla birlikte İmamoğlu’nun mazbatasının da iptaline hükmetti. İmamoğlu’nun yerine İçişleri Bakanlığı tarafından Belediye Meclisi’nden bir isme yetki verilecek ve Büyükşehir Belediyesi 23 Haziran’a kadar bu isim tarafından yönetilecek.
10) Sandık kurulları ve seçmen listeleri yeniden mi oluşturulacak?
İstanbul İl Seçim Kurulu ile ilçe seçim kurullarının YSK’nın kararındaki uyarılar doğrultusunda sandık kurullarını yeniden oluşturması gerekecek. Seçmen listeleri ise yeniden askıya çıkmayacak. YSK'nın AKP'nin itirazları doğrultusunda belirlediği kısıtlı ve hükümlü olduğu anlaşılan seçmenler listeden düşürülecek.
Gökçer Tahincioğlu / T24
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.