Hamilelik döneminde ortaya çıkan glukoz tolerans bozukluğu gestasyonel diyabet olarak tanımlanır.
Gestasyonel diyabet riskini artıran faktörler:
- 30 yaşın üzerinde olanlar
- Ailesinde diyabet hastalığı olan kişiler
- Daha önceki hamileliğinde düşük veya ölü doğum yapmış ya da anomalili bebek doğuranlar
- Doğum ağırlığı 4.5 kg üstünde bebek doğuranlar
- Daha önceki hamileliğinde gestasyonel diyabet olanlar
- Hipertansiyon
- Hiperlipidemi
- Obezite
Hamilelik döneminde östrojen, progesteron, kortizol, prolaktin, büyüme ve HPL hormonlarının yüksek miktarda salgılanması, kan şekerini düzenleyen insüline karşı direnç oluşturabilir. Vücut ihtiyacı olan insülini sağlayamadığı için kan şekeri artarak, diyabetin gelişmesine sebep olur. Bu durum özellikle hamileliğin 6. ayından itibaren görülmektedir.
Gestasyonel diyabette ağız kuruluğu, halsizlik ve fazla idrara çıkma gibi belirtiler görülebilir.
Tedavi edilmeyen gestasyonel diyabet durumunda bebeğin doğum ağırlığı fazla olabilmektedir. Ayrıca bebekte düşük kan şekeri ve nefes alma problemleri de görülebilir.
Annenin hamilelik boyunca yüksek kan şekerinin olması, sezaryen doğumu gerektirebilir. Ayrıca gestasyonel diyabet kontrol altına alınmadığı takdirde annede böbrek enfeksiyonu ve preeklampsi (hamilelikte tansiyon yüksekliği ile seyreden hastalık) görülebilir.
Gestasyonel diyabette kan glukozunun dengelenmesi için doğru beslenme önem taşır.
Günde 2-3 saat arayla ana ve ara öğünler yapılmalıdır.
Karbonhidrat kaynağı olarak meyveler, sebzeler, kuru baklagiller ve tam tahıllar gibi posalı besinler tercih edilmelidir.
Şekerli ve yağlı besinlerden (kızartmalar, hazır besinler, salam, sucuk, cipsler, bisküviler, bal, reçel, hazır meyve suları vs.) kaçınılmalıdır.
Kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olduğu için fiziksel aktivite yapılmalıdır.
Düzenli olarak kan şekeri ölçümü yapılmalıdır. Kan şekeri diyetle dengelenmezse, doktor tarafından insülin tedavisine gerek duyulabilir.
Tanı için post prandial glikoz testinde 50 gram şeker yüklemesi yapıldıktan bir saat sonra kan şekeri değerine bakılır. Ölçüm sonucunda kan şekeri 140 mg/dl değerin altında çıkmış ise normal kabul edilir. 140 mg/dl’nin üzerindeyse kesin tanı konulabilmesi için 3 saatlik oral glikoz testi yapılır. Gestasyonel diyabette kan şekeri değerleri açlıkta <90 mg/dl, yemekten 2 saat sonra <120 mg/dl olmalıdır.
Doğumdan 6-12 hafta sonra yapılan kan glukoz testiyle diyabet durumu değerlendirilir. Genellikle hamileliğin sonlanmasıyla gestasyonel diyabet de düzelir.
Gestasyonel diyabeti olan kişilerde, ilerleyen yıllarda tip 2 diyabet görülme riski artar. Bu nedenle yeterli ve dengeli beslenmeye önem verilmelidir.
Doğru beslenme ve fiziksel aktiviteyle hamilelikte diyabet kontrol altına alınabilir.