Prof. Eyal Benvenisti: Kıbrıs'ta mülkiyet Haklarının Önceliği ve AİHM Kararlarına dikkat çekti

Dünyaca ünlü hukuk profesörü Eyal Benvenisti, Kıbrıs mülkiyet meselesine dair önemli hukuki tespitlerde bulundu. Benvenisti'ye göre, Kıbrıs Rum yargısı, 1974 öncesine ait Kıbrıslı Rum mülkleri konusunda yargı yetkisine sahip değil. Bu görüşünü uluslararası hukuk çerçevesinde ayrıntılı bir şekilde gerekçelendiren profesör, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatlarının da bu doğrultuda olduğunu vurguladı.

Mülkiyet Haklarının Önceliği ve AİHM Kararları

Benvenisti, adadaki mevcut mülkiyet haklarının değerlendirilmesi gerektiğini belirterek "50 yıl boyunca bir bölgede yaşamını kurmuş kişilerin hakları, geçmişte mülk sahibi olmuş kişilerin torunlarının taleplerinin önüne geçmelidir" ifadelerini kullandı.

Bu yaklaşımın AİHM'in içtihatlarıyla da uyumlu olduğunu kaydeden Benvenisti, AİHM’in yaklaşık 20 yıl önce KKTC’de mülk sahibi olan kişilerin haklarının tanınması gerektiğine hükmettiğini hatırlattı.

AİHM’in bu konudaki en önemli kararlarından biri 2010 yılında sonuçlanan "Demopoulos ve diğerleri - Türkiye" davasıdır. Bu davada AİHM, Kuzey Kıbrıs’taki mülkiyet sorunlarının çözümü için oluşturulan Taşınmaz Mal Komisyonu'nu (TMK) yasal ve geçerli bir iç hukuk yolu olarak tanımış ve uluslararası hukuk açısından bu mekanizmanın uygun olduğunu belirtmiştir.

Taşınmaz Mal Komisyonu ve Hukuki Çerçeve

Benvenisti, 2005 yılında KKTC tarafından çıkarılan 67/2005 sayılı yasa ile kurulan Taşınmaz Mal Komisyonu’nun (TMK), Kıbrıslı Rumların 1974’ten önce sahip oldukları mülklerle ilgili iddialarını değerlendiren tek geçerli mekanizma olduğunu vurguladı. Bu yapı, AİHM tarafından da tanındığı için uluslararası hukuk açısından bağlayıcı nitelik taşımaktadır.

Bu çerçevede ortaya konan hukuki gerçekler şunlardır:

1. TMK, mülkiyet sorunlarının çözümü için uluslararası hukuk tarafından kabul edilen tek yoldur.
2. AİHM, TMK’yı yasal bir iç hukuk yolu olarak onaylamıştır.
3. 67/2005 sayılı yasa kapsamında yapılan işlemler Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) uygundur.
4. 1974’ten önce mülk sahibi olan Kıbrıslı Rumlar, TMK aracılığıyla tazminat veya mülk iadesi talep edebilir.
5. Mevcut mülk sahiplerinin de mülkiyet hakları korunmalı ve tanınmalıdır.
6. İyi niyetle mülk satın alan kişilerin tapuları yasal olarak geçerlidir.
7. Kıbrıs Rum yargısı, 67/2005 sayılı yasayı tanımak zorundadır.
8. KKTC’de mülk sahibi olan bireylerin haklarını göz ardı etmek, hukuki güvenliği tehlikeye atar ve kamu düzenini bozar.

Simon Aykut Davası ve AİHS İhlalleri

Benvenisti, Simon Aykut'a karşı açılan hukuki davanın özellikle AİHS'nin 5. maddesi (özgürlük ve güvenlik hakkı) ile 6. maddesini (adil yargılanma hakkı) ihlal ettiğini belirtti. Aykut’un maruz kaldığı hukuki sürecin, mülkiyet hakkına zarar verdiğini ve Kıbrıs’ın uluslararası yükümlülüklerine aykırı olduğunu söyledi.

Ayrıca, bu tür hukuki adımların Kuzey Kıbrıs’taki diğer mülk sahipleri üzerinde de ciddi olumsuz etkiler yaratacağını belirten Benvenisti, Kıbrıs’ın bu tarz müdahalelerle mülkiyet haklarını istikrarsızlaştırma ve KKTC ekonomisine zarar verme riskini taşıdığını ifade etti.

Sonuç ve Değerlendirme

Hukuk profesörü Eyal Benvenisti’nin analizleri Rum mahkemelerinin 1974 öncesine ait mülkler konusunda yetkisiz olduğu, AİHM'in içtihatlarıyla desteklenmiş bir gerçekliktir.

Bu çerçevede, KKTC’de mülk sahibi olan kişilerin haklarının korunması gerektiği ve Kıbrıs Rum yargısının bu konuda müdahale yetkisine sahip olmadığı net bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Benvenisti’nin vurguladığı en önemli nokta, mülkiyet istikrarının korunması ve hukuki güvenliğin sağlanması gerekliliğidir.

Eyal Benvenisti Kimdir?

Eyal Benvenisti bir avukat ve hukuk akademisyenidir ve Cambridge Üniversitesi'nde Uluslararası Hukuk Whewell Profesörüdür . Daha önce Tel Aviv Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde Anny ve Paul Yanowicz İnsan Hakları Profesörüydü . 2003'ten beri New York Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ndeki Küresel Hukuk Fakültesi'nin bir parçasıdır . 

Theoretical Inquiries in Law'ın (1997-2002) kurucu ortak editörüdür ve burada Baş Editör (2003-2006) olarak görev yapmıştır. Ayrıca American Journal of International Law ve International Law in Domestic Courts'un yayın kurullarında görev yapmıştır .