Led Lambaya Püfff De! Öfff Deme Püfff De!

Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nda sanki de para bol, kaynak çok… Harca babam harca! Akıllı sayaç al. Yeni bina yap. 30 personel al… Al babam al! Son pişmanlık fayda etmezmiş derler. Kendi düşen ağlamazmış. Popülizm son hızla devam ediyor. İhalelerin mali boyutları katlanarak devam… Yok mu dur diyecek? Bu hangi akla hizmettir? Hangi mantığa dayanmaktadır? Hade akıllı sayaçlarda mazeret olarak “kayıp” ve “kaçakları” önleyeceğiniz, savına dayandırmıştınız bütün senaryonuzu. Top yekûn dediniz, çuvallayınca “taksitlerle” alıma devam ettiniz. Sayıştay Raporu diyor ki; “2 Yönetim Kurulu üyenizin koltukları boş. Üyelikleri düşmüş” Kime ne? Sayıştay’ı kim takar? Yola devam. Ne da olsa bir usta bir memleketsiniz. Ortağınız başka telden çalar, siz başka mekânda göbek atarsınız. Alan memnun, veren memnun nasıl olmasa değil mi? Birlik! Mücadele! Dayanışma! Sallayın gitsin… Şimdi sıra AMPÜL ihalesinde. Yani LAMBA’da… Sanki da “Alaaddin’in sihirli lambasıdır mübarek”. Tam 120,000 Adet! Evet, yanlış okumadınız, aha yazıyla da yazıyorum; (yüzyirmibin adet). Ohhhh! Kimi tahminlere göre 12 milyon Euro, kimilerine göre ise 20 milyon Euro tutarında bir ihale bu. Neden? Niçin? Nasıl? Kim? Kimin için? Kimden? Kısaca durumcuğa bir göz atalım. 115,000 adet 40 W ve 5,000 adet 60W LED’li ARMATÜR alımı ihalesine çıkılıyor. Şimdi yol ve sokaklarda asılı duran lambaların suyu mu çıkmış? Herhâlde çıkmış! Tasarruf mu sağlayacaksınız? Enerji verimliliği ve tasarrufunun tanımı, bilimsel kaynaklarda nasıl geçmektedir? Bakalım; Enerji tasarrufu, enerji ve enerji kaynaklarının verimli olarak değerlendirilmesi amacıyla, kullanıcılar tarafından alınan önlemler sonucunda harcanan enerji miktarında sağlanan AZALMADIR. Enerji verimliliği ise, yeni teknoloji kullanma yoluyla üretimi, kaliteyi ve performansı düşürmeden, sosyal refahı engellemeden enerji tasarrufu sağlanmasıdır. Amacınız bunlardan hangisi? Ya da şu kısa tanımcığın şıklığına bir bakın: İki lambadan birini söndürmek tasarruf, aynı aydınlatmayı sağlayan, daha az enerji tüketen teknolojik lambaların kullanılması verimliliktir! İsmet Akim bu tanımlardan hangisini beğeniyor acaba? Enerji verimliliği kapsamında yoğun olarak yürütülen çalışmalar arasında, kolay uygulanabilir ve izlenebilir olduğu için, yol ve sokak aydınlatmalarında yeni teknoloji LED’li armatürlerin kullanılması konusu sürekli gündemdedir. Siz bunu nasıl ve hangi teknoloji ile izleyeceksiniz? Bu uygulamalar, büyük enerji tasarruflarının sağlanabileceği iddia edilerek, hükümetlerin enerji verimliliği stratejileri içinde de yer almaktadır. Peki, gerçekten de öyle mi? Bakalım: Tabii hemen şunu da belirtelim ki; En yüksek enerji tasarruf değerlerine ulaşılması amaçlanırken, yollardaki güvenlik ve konfor koşulları açısından gerekli olan aydınlatma kalitesinin tehlikeye sokulmamasına da dikkat edilmelidir. LED teknolojisinin kullanıldığı aydınlatma sistemleri, enerji verimliliği çalışmalarında adeta tek bir çözüm olarak tanıtılmakta ve aydınlatma gerçekleştirilecek ortamların koşulları, LED dışında kullanılabilecek ışık kaynaklarının özellikleri dikkate alınmadan, genel bir ifade ile % 80’lere varan enerji tasarrufu sağlanacağı gibi, GERÇEKÇİ OLMAYAN TASARRUF ORANLARI ileri sürülmektedir. İnternet sitelerini dolaşıp LAMBA SATICILARI sitelerine baktığınızda, TASARRUF ve VERİMLİLİK savının oldukça sık karşınıza çıkmakta olduğunu göreceksiniz. Bu duruma YETERSİZ BİLGİ de eklendiğinde, alın size müthiş bir SPEKÜLASYON! Ama bilimsel çalışmaların TÜMÜNE yansıyan GERÇEK çok daha farklıdır. İşte olumsuzluklardan bazıları:

• Ulusal ve uluslararası standartlara göre yapılmış LED’li yol aydınlatması uygulamalarına ulaşılmakta büyük sıkıntı yaşanmaktadır.
• Örneklerde genelde yol yüzeyinde sağlanan ortalama parıltı ve/veya aydınlık düzeyi değerlerinin, değiştirilen eski tesisatlardan daha düşük olduğu görülmektedir.
• Değiştirilen tesisatlardaki eski armatürlerin artık işlevlerini yerine getiremeyen çok verimsiz sistemler oldukları gözlemlenmektedir.
• Bilgi birikimi ve deneyim henüz yeterli ve tutarlı düzeyde olmamasına rağmen, LED ışık kaynaklarının mavi radyasyon yoğun ışınları altında mezopik görme koşullarına dayanılarak, standartlarda önerilen kalite değerlerinin düşürüldüğü görülmektedir.
• Karşılaştırmalarda, genelde Yüksek Basınçlı Sodyum Bazlı Lambalı(YBSBL) armatürlerin verimlerinin olası değerlerden düşük olduğu görülmektedir. Verimsiz YBSBL’li tesisat yerine LED’li sistem değil de, verimli YBSBL’li sistem kullanıldığında sonucun LED’e göre ne kadar farklı olacağı sorgulanmalıdır. (Prof. Dr. Sermin ONAYGİL, İTÜ Enerji Enstitüsü Enerji Planlaması ve Yönetimi Ana Bilim Dalı, Aydınlatma Türk Milli Komitesi Yayını, 2013).

Yine, Sermin Onaygil, Önder Güler ve Emre Erken’in birlikte yaptıkları bir çalışmada vardıkları sonuçlar da çarpıcıdır. Bu çalışmalarında, verimlilik ve etkinlikten çok, MALİYET üzerinde durmuşlardır. Yine ayni çalışmada şu husus dikkat çekmektedir; “Söz konusu uluslararası çalışmalarda, yapılan önerilerin her ülkenin kendi coğrafik, iklimsel, kültürel, ekonomik koşulları dikkate alınarak uygulanması gerektiği” ifade edilmektedir. Yol yüzeylerinde uluslararası önerilere uygun aydınlatma kriterlerini sağlayabilecek bir armatürün uygun ışık dağılım eğrisine ve yeterli ışık akısına sahip olması gerekmektedir. Şu an ulaşılabilen en yüksek güçler olan 100W ve 150W LED’li üç adet armetür ile sadece M3, M4 ve M5 yol aydınlatma sınıfları için tasarımlar gerçekleştirilebilmiş, M1 ve M2 aydınlatma sınıfları için kabul edilebilir tesisat geometrelerinde gerekli aydınlanma büyüklüklerinin sağlanması MÜMKÜN OLMAMIŞTIR. Sahi bahsi geçmişken KKTC’de, M1, M2, M3, M4, M5, M6 şeklindeki yol tanımlamaları yapılıp, aydınlatma sınıfları tespit edilmiş mi? KKTC’de M1 ve M2 tipi yol mevcut mu? LED teknolojisinin henüz bu yolları teknolojik olarak aydınlatma kapasitesine ulaşmadığı yetkililerce biliniyor mu? (M1: Şehir bağlantı ve çevre yolları (tek veya iki yönlü, kavşaklar ve bağlantı noktaları ile şehir geçişleri dâhil, hız 90 km/h’den yüksek yollar. M2: Ayni özelliklere haiz ama hız limiti 90 km/h’den düşük yollardır). Dünyanın hala daha, ŞEFFAF TÜPLÜ YÜKSEK BASINÇLI SODYUM BUHARLI lambaların kullanılmasının zorunlu hale getirildiği ve bunların YAYGIN olarak kullanıldığı ve ENERJİ TASARRUFLU ÇÖZÜMLER olarak kabul edildiği bilinmekte midir? Yukarıda adı geçen uzmanların ve bilim insanlarının bilimsel olarak kanıtladıkları çalışmalarında, kilometre başına kurulu güç değerlerinin verildiği sütünlarda, LED’li tesisat değerlerinden daha yüksek çıkmaktadır. Bu da yanlış bir yaklaşım ile LED’li tesisatlarındaha az ENERJİ TÜKETTİKLERİ SAVINI ORTADAN KALDIRMAKTADIR. Çünkü güvenli sürüş için gerekli yol aydınlatması kalite büyüklüklerinin sağlanması esas alındığında kullanılabilecek LED modüllerinin de güçlerinin artırılması gerekmektedir. Gerekli kriterleri sağlayabilen kaliteli LED ışık kaynaklı armatür fiyatlarının diğer armatürlere göre YAKLAŞIK 4 KAT DAHA PAHALI olduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmada, LED’li yol aydınlatması tesisatlarının alternatifleri olan, ŞEFFAF YÜKSEK BASINÇLI SODYUM BUHARLI ve SERAMİK DEŞARJ TÜPLÜ METAL HALOJEN LAMBALILARA göre, KURULUM MALİYETLERİNDE; %60 ON YILLIK KULLANIM SÜRESİNCE HESAPLANAN TOPLAM MALİYETLERE GÖRE: %55 DAHA YÜKSEK MALİYETLİ oldukları belirtilmiştir. Daha ne desindi yani insanlar? Çok açık ve net değil mi? (http://www.emo.org.tr/ekler/58386ed4fb83401_ek.pdf). Bu konu ile ilgili, okumalarım devam etmektedir. Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin Aralık 2013 teknik şartnamesinin bazı bölümleri KIB-TEK tarafından aynen kopyalanmışken, sayfa sayısının 20’den 13’e düşmesi ve bazı şartların DEĞİŞTİRİLMESİ de ayrıca dikkat çekmektedir. Artık yeter be baylar! Çekin ellerinizi gursaklarımızdan! Hade bakalım ha! [review]