Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan, 6 Mayıs 1972'de neden idam edildi?

Gezmiş, İnan ve Aslan'ın infazı, Türkiye'nin idam tarihinde de önemli bir yer tutuyor.

27 Mayıs 1960'da askerin darbeyle yönetime el koymasından bir yıl sonra eski Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan idam edildi.

Bu idamların ardından sağ kanattan "intikam" çağrıları gelmeye başladı.

Türkiye'de sağ ile sol gruplar arasındaki çatışmaların yoğunlaşmaya başladığı 1970 yılında Deniz Gezmiş, Sinan Cemgil ve Hüseyin İnan ile birlikte Ankara'da Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nu (THKO) kurdu.

Ocak 1971'de THKO adına Ankara'da bir banka soygunu gerçekleştirildi. Bunun ardından halihazırda hakkında yakalanma kararı olan Gezmiş ve Yusuf Aslan "vur emri" ile aranmaya başlandı ve ödül konuldu.

Gezmiş ve Aslan, 12 Mart 1971'deki muhtıradan 4 gün sonra Sivas'ın Germerek ilçesinde yakalanırken, bundan bir hafta sonra da İnan Kayseri'de yakalandı.

Gezmiş, Aslan ve İnan; Ankara 1 No.lu Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi tarafından yargılandı.

Yapılan yargılama sonucunda, eski haliyle Türkiye Cumhuriyeti "teşkilatı esasiye kanunun tamamını veya bir kısmını" ortadan kaldırma suçuna idam cezası öngören Türk Ceza Kanunu'nun 146'ncı maddesi uyarınca suçlu bulundular ve idam cezasına çarptırıldılar.

Daha sonra idam kararı Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından da onaylandı.

Dönemin sağcı milletvekillerinden Mustafa Kubilay İmer, oturumda yaptığı konuşmada, "Bu üç komünist soysuzun idamları hakkındaki karara gelinceye kadar, daha önce çıkan ve sayısı hayli kabarık idam infazlarına ses çıkarmayan CHP ve onun genel başkanı, kamuoyu tarafından çok iyi bilenen sebeplerden adeta af havarisi kesilmiştir" dedi.

TBMM'de "3-3" bağırışları arasında Gezmiş, Aslan ve İnan'ın idamına onay verildi.

İlerleyen yıllarda ise o dönem idama onay veren siyasetçiler duydukları pişmanlıkları dile getirdi.

Adalet Parti kökenli siyasetçilerden Nahit Menteşe, "Asker mutlaka idamlarını istiyordu. Deniz Gezmiş ve arkadaşları konusunda yanlış yaptık" dedi.

9'uncu cumhurbaşkanı Süleyman Demirel de yıllar sonra, "O günün şartları öyle icap ettiriyordu" diye konuştu.

O dönem 25 yaşında olan Gezmiş ve Aslan ile 23 yaşındaki İnan, 6 Mayıs 1972 tarihinde sabaha karşı idam edildi.

Sosyal medyada anma mesajları

Gezmiş, Aslan ve İnan, idam edildikleri gün her yıl farklı etkinliklerle anılıyor.

Bu yıl da Türkiye'de Twitter'da en çok konuşulan başlıklar listesinin yarısında bu olayla ilgili etiketler yer alıyor.

Birinci sırada bulunan #6Mayıs1972 etiketiyle şu ana kadar 40 bine yakın mesaj atıldı.

Yolun düşerse kıyıya bir gün
Ve maviliklerini enginin seyre dalarsan
Dalgalara göğüs germiş olanları hatırla#DenizGezmiş #Hüseyinİnan #YusufAslan #6Mayıs1972 pic.twitter.com/AP62BRBZw6

— LeMan (@lemandergisi) 5 Mayıs 2018

Denizlerin en büyük hayali Bağımsız,Özgür ve kardeşçe yaşanılır bir Türkiye idi.İdam edilirken haykırdığı "Yaşasın Kürt ve Türk halklarının kardeşliği" mesajı,bugüne dair olması gerekenin en güçlü ifadesiydi. Onların bu hayalini gerçekleştirmek boyunlarımızın borcudur #6Mayıs1972 pic.twitter.com/ruwCBCIX79

— FERHAT TUNÇ (@ferhatttunc) 6 Mayıs 2019

Mustafa Kemal Atatürk’ün izinde tam bağımsız Türkiye için mücadele edenlere ve bu yürüyüşü sürdürenlere selam olsun. İdamlarının 47. yıl dönümünde Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ı rahmetle anıyorum. #6Mayıs1972

— Ekrem Imamoglu (@ekrem_imamoglu) 6 Mayıs 2019

Bugün daha net anlaşılmaktadır ki “Vatan, onu parsel parsel satanların değil; uğrunda darağacına gidenlerin vatanıdır.” Milletimiz ne satanları ne de uğrunda can verenleri asla unutmayacaktır! Üç fidanın bağımsızlık meşalesi daima yanmaya devam edecektir! #6Mayıs1972

— Kemal Kılıçdaroğlu (@kilicdarogluk) 6 Mayıs 2019

Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan, Yusuf Aslan... İdamlarının 47. yılında saygıyla, minnetle anıyorum.
Yaşasın tam bağımsız Türkiye! #6Mayıs1972 pic.twitter.com/PsVVR0szwi

— Tunç Soyer (@tuncsoyer) 6 Mayıs 2019

Onların idamı, Menderes ve arkadaşları ile 12 Eylül döneminde idam edilenlerinki gibi bu ülkenin geçmişindeki kara sayfalardan biri oldu. Saygıyla anıyorum. #6Mayıs1972

— Muharrem İNCE (@vekilince) 6 Mayıs 2019

Bizim ağaç sevgimiz 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece astığınız üç fidandan gelir. #6Mayıs1972 pic.twitter.com/oPIqXxRFZb

— Mehmet Aslantuğ (@aslantuqfan) 5 Mayıs 2019