Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Nerede?

2012 yılının Haziran ayında, Ayşe Bulut ada çapında yaptığı bir sorgulamada, Ombudsman nedir? Diye önüne çıkan 30 kişiye sormuş, aldığı cevaplar kendisini ya gülümsetmiş ya da hayrete düşürmüştür. 21 kişi bu kelimeyi “hiç duymadım” diyebilmiştir (http://www.haberdarkibris.com/ombudsman-mi-o-da-ne-20624h.htm). Hiç de haksız sayılmazlar. Kurum bir türlü istikrar kazanamamış. Genel kanı; O da ne ola ki? Ne olduğuna ve ne işe yaradığına bakmakta fayda var: 16 Temmuz 1996 tarihinde kabul edilen Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) Yasası, 38/1996 sayılıdır. Yasasına bakacak olursak; Yüksek Yönetim Denetçisinin (Ombudsman’ın) görev ve yetkileri şunladır: (1) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde yürütsel ve yönetsel yetkisi olan organ, makam, teşkilat, kamu kurum ve kuruluşlarının veya kişinin Anayasa'da ve bu Yasada belirtilen istisnalar dışındaki ifa etmiş oldukları hizmetlerin yürürlükteki mevzuata ve mahkeme kararlarına uygunluklarını ve yerindeliklerini denetlemek, soruşturmak ve Rapor sunmak; (2) Yönetimin herhangi bir biriminin görev alanında olan bir hizmetin yerine getirilip getirilmediğinin takibini yapmak ve ilgilibirimden yerine getirilmeyen hizmetle ilgili gerekçeli bilgi istemek; (3) Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) saptadığı yasa dışı bir işlemin düzeltilmesi için ilgili makamı uyarmak; (4) (A) Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman) soruşturmakta olduğu konunun herhangi bir safhasında hakkında soruşturma açılan kamu görevlisinin görevde kalmasının sakıncalı olacağı kanaatinde olması halinde, Kamu Görevlileri Yasasının 102’nci maddesinin (1)’inci fıkrasında istemin bağlı bulunduğu kurumun en üst amirinden veya yöneticisinden geleceği kuralına bakılmaksızın ilgili kamu görevlisinin geçici olarak görevden alınmasını Kamu Hizmeti Komisyonu’ndan istemek; Geçici olarak görevden alınan kamu görevlisi hakkında Kamu Görevlileri Yasasının 102’nci maddesinin (1)’inci fıkrası dışındaki diğer fıkra kuralları uygulanır. (B) Hakkında soruşturma açılan kişi, herhangi bir kamu kurum ve kuruluşunda görevli ise Yüksek Yönetim Denetçisi ilgili kişinin geçici olarak görevden alınması istemi söz konusu kişiyi atayan makam veya organa iletmek. İyi mi? Fena değil. İdare eder diyelim. Tufan Erhürman da “Dünyada ve KKTC’de Ombudsman” adlı kitabında; “Ombudsman kurumunun, uygulandığı her ülkede, yurttaşlar açısından hukuka aykırı idari işlem ve eylemlere karşı kullanılabilecek olumlu bir silah teşkil ettiği gerçeğinden hareketle, mantıken, tam bir Ombudsman’a hiç sahip olmamak yerine, yarım bir Ombudsman’a sahip olmanın daha iyi olacağı iddia edilebilir.” Demektedir. Nedir bu “yarımlık” durumu? Şöyle ki; İdari eylem ve işlemde bulunamaz ve bunları iptal ettiremez. Bağlayıcı karar alma yetkisi yoktur. Ama olsun. Yine bu kitabında Erhürman; Ombudsman’ın demokratik sisteme sağlayabileceği katkıları şöyle saymaktadır: • Vatandaş Hak ve Özgürlüklerinin Yaşama Geçirilmesi Yönünde, • Yönetimle Vatandaş Arasındaki Sürtüşmelerin Giderilmesi Yönünde, • Katılımcı Demokrasi İdealinin Gerçekleşmesi Yönünde, • Yönetsel Yargının Yükünün Hafifletilmesi Yönünde sağladığı katkılar. 1985 Anayasası’nda yerini almış olan Ombudsman, bu tarihten sonraki Hükümet Programlarında yerini almasına rağmen, ancak 1997 yılında atanabildi. Arada 12 yıl var. İlk Ombudsman Nail Atalay’dan sonra ve 5 yıla yakın bir zaman geçtikten sonra göreve Feridun Önsav atandı. 2012 yılı başında yaş haddinden emekli olan Feridun Önsav yerine, henüz Cumhurbaşkanı Eroğlu tarafından, nedense bir isim önerilmiş değil. Neden? Polis Genel Müdürü henüz hangi nedenden atanamadıysa ondan. O senin adamın, bu benim adamım. Siyasetin tepesinde bir paylaşım olduğu muhakkak. Bu çok açık ve net. Bu paylaşım tabii ki halkın yararına değil. Bir ülkenin DENETİM mekanizmaları güçsüzleştiriliyorsa ve güvenlik/kolluk güçleri etkisizleştirilmeye çalışılıyorsa eğer; “Puslu havayı” seviyoruz diye düşünmek yanlış olur mu?